ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΤΟΥ 1500 ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

 

  Το κείμενο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα kefalonizw,  25-30 Δεκ. 2015.

 

          Το Δεκέμβριο του 1500 στην Κεφαλονιά έγινε πεισματική και φονικότατη μάχη: συγκρούστηκαν τρεις δυνάμεις γύρω από το Κάστρο του Αγίου Γεωργίου, το τότε διοικητικό κέντρο του νησιού. Η μάχη εκείνη κρίθηκε την παραμονή των Χριστουγέννων, με αποτέλεσμα ο νικητής να πάρει για λάφυρό του το νησί. Και από τότε η ζωή της Κεφαλονιάς και των κατοίκων της άνοιγε νέο δρόμο…

          Είναι η περίοδος που οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής συγκρούονταν για την ηγεμονία του μεσογειακού χώρου και κόσμου. Η Βενετία ήθελε να διατηρήσει για το εμπόριό της ανοικτό το δρόμο Αδριατική-Ιόνιο-Κρήτη-Κύπρος-Εγγύς Ανατολή, η Ισπανία ονειρευόταν κοσμοκρατορία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία ολοένα και επεκτεινόταν προς την κεντρική Μεσόγειο.

         Μέσα σε αυτόν τον ανταγωνισμό τα Ιόνια, και προφανώς και η Κεφαλονιά, αποκτούσαν ξεχωριστή σημασία. Όποιος κατείχε την Κέρκυρα, κρατούσε στα χέρια του το κλειδί της Αδριατικής. Όποιος κατείχε την Κεφαλονιά, έλεγχε την είσοδο/έξοδο του Κορινθιακού κόλπου αλλά και το θαλασσινό ταξίδι προς Ιταλία και Σικελία. Όποιος κατείχε τη Ζάκυνθο ή και τα Κύθηρα, διευκόλυνε την πορεία προς Κρήτη και ανατολική Μεσόγειο.

          Από το 1485 η Κεφαλονιά βρισκόταν κάτω από την κυριαρχία των Οθωμανών. Περιήλθε στους τελευταίους μετά από μια συνθήκη μεταξύ Βενετίας και Πύλης: η Κεφαλονιά στους Οθωμανούς και η Ζάκυνθος στους Βενετούς. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής δεν υπήρξαν ιδιαίτερες ανακατατάξεις ούτε σοβαρές αλλαγές στην κοινωνική δομή. Μειώθηκε αρκετά η επιρροή της Λατινικής Εκκλησίας, ενώ αντίθετα η επιρροή, το κύρος και ο ρόλος του ορθόδοξου επισκόπου αυξήθηκαν αποφασιστικά. Αυτό που κυρίως ενδιέφερε τους Οθωμανούς κυρίαρχους ήταν η διατήρηση κοινωνικής ηρεμίας, η είσπραξη των φόρων και ο στρατιωτικός έλεγχος του νησιού.

          Ο Δόγης, βέβαια, της Βενετίας καθώς και ο Φερδινάνδος της Ισπανίας επιδίωκαν τον περιορισμό του Σουλτάνου στη Μεσόγειο. Όσο, μάλιστα, δυσκόλευαν τα πράγματα για τη Βενετία – περιορίζονταν οι ηπειρωτικές κτήσεις της τελευταίας (Ναύπακτος, Μεθώνη, Κορώνη)– τόσο μεγάλωνε το ενδιαφέρον της για το Ιόνιο και την Κεφαλονιά ειδικότερα. Γι’ αυτό η Βενετία είχε βάλει στο στόχαστρό της την Κεφαλονιά, ενώ ο βασιλιάς της Ισπανίας έχει δώσει εντολή στον αρχηγό του καλά εξοπλισμένου στόλου του να βοηθήσει τη Γαληνότατη στον πόλεμό της με το Σουλτάνο.

          Στις αρχές του καλοκαιριού του 1500 ο ισπανικός στόλος με ναύαρχο τον Gonzalo Fernandez de Cordoba, τον γνωστό Gran Capitan, έπλευσε προς τη Μεσσήνη της Σικελίας και το φθινόπωρο έφτασε στη Ζάκυνθο, όπου ενώθηκε με το βενετικό στόλο, που ήταν κάτω από τη διοίκηση του Benito Pesaro, Γενικού Διοικητή της Θάλασσας της Βενετικής Δημοκρατίας. Στο μεταξύ, ο οθωμανικός στόλος είχε καταλάβει τον Αύγουστο τη Μεθώνη και την Κορώνη, δυο σημαντικές βενετικές κτήσεις, τις οποίες ο Β. Pesaro ήθελε να ανακτήσει.

          Ο ενωμένος ισπανοβενετικός στόλος κατευθύνθηκε τις αρχές Νοεμβρίου προς την Κεφαλονιά, προκειμένου να προμηθευτεί ξυλεία από τον ελατόφυτο Αίνο για την κατασκευή πολιορκητικών μηχανών. Και ενώ οι Βενετοί επιδίδονταν στην υλοτόμηση, καταστρώθηκε το σχέδιο κατάληψης του νησιού με την πολιορκία του Κάστρου του Αγίου Γεωργίου.

          Στο Κάστρο είχε οχυρωθεί η οθωμανική φρουρά του νησιού με 700 (ή, σύμφωνα με άλλους, 300) στρατιώτες υπό την αρχηγία του ατρόμητου, αλβανικής καταγωγής, Gisdar. Οι Οθωμανοί δεν πτοήθηκαν, βλέποντας τους Βενετούς και τους Ισπανούς να περικυκλώνουν το Κάστρο, να στήνουν το πυροβολικό τους, να ανοίγουν υπονόμους, που τους γέμιζαν εκρηκτικά, να στήνουν ψηλές σκάλες για να σκαρφαλώνουν στα τείχη. Εξάλλου, ο λόφος, στην κορυφή του οποίου ήταν κτισμένο το Κάστρο, ήταν σε κάποια σημεία του αρκετά απότομος και βραχώδης, γεγονός που θα δυσκόλευε τους πολιορκητές. Σε πρόταση, μάλιστα, παράδοσης, που έγινε από τον Gran Capitan, που είχε την ευθύνη της πολιορκίας, απάντησαν οι Οθωμανοί ότι δεν παραδίδονται, αλλά θα υπερασπιστούν μέχρι τέλους το οχυρό.  

          Στις συντονισμένες επιθέσεις των πολιορκητών, αντιστέκονταν με ηρωισμό οι πολιορκημένοι. Η οθωμανική αντίσταση, που δεν ήταν αναμενόμενη, παρέτεινε περισσότερο την παραμονή των πολιορκητών, οι οποίοι αντιμετώπισαν προβλήματα επισιτισμού, παρά την προσφορά κάποιων Κεφαλονιτών, που τους διέθεσαν πολλά ζώα για τη διατροφή τους. Επιπλέον, οι δριμύτατες καιρικές συνθήκες αρκετά δυσκόλευαν τις εφόδους. Αλλά και η θέση των πολιορκημένων, λόγω της παράτασης της πολιορκίας γινόταν κρίσιμη, καθώς εξαντλούνταν τα τρόφιμα και τα πολεμοφόδια.

          Μετά από 50 περίπου ημέρες πολιορκίας, προετοιμάστηκε η τελική έφοδος, που πραγματοποιήθηκε τα ξημερώματα της 24^ης Δεκεμβρίου. Οι επιτιθέμενοι κατόρθωσαν να φτάσουν μέχρι την κορυφή του λόφου. Η μάχη, που ακολούθησε, ήταν σκληρή. Με μια ξύλινη γέφυρα προωθήθηκε από κάποιο σημείο των τειχών ένα τμήμα των πολιορκητών στο εσωτερικό του Κάστρου, αιφνιδιάζοντας τους Οθωμανούς. Αλλά οι τελευταίοι ούτε και τότε παραδόθηκαν. Η σύγκρουση και από τις δυο πλευρές υπήρξε άγρια. Η οθωμανική φρουρά εξοντώθηκε και η εκπόρθηση του Κάστρου ήταν πια γεγονός. Στα μισογκρεμισμένα από τις ισπανοβενετικές οβίδες τείχη του Κάστρου του Αγίου Γεωργίου υψώθηκε το λάβαρο του Αγίου Μάρκου.

          Παραμονή των Χριστουγέννων του 1500 η Κεφαλονιά άλλαζε κυρίαρχο. Η Βενετία για 300 περίπου χρόνια (1500-1797) θα ορίζει τις τύχες αυτού του νησιού.          Η Βενετοκρατία δε θα σηματοδοτήσει απλώς την αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος. Θα επιφέρει ευρύτερες ανακατατάξεις στο πολιτικό, κοινωνικο-οικονομκό, δημογραφικό και εκκλησιαστικό επίπεδο, που θα δημιουργήσουν μια άλλη, μια νέα κατάσταση στο νησί.

          Η ένταξη της Κεφαλονιάς για τρεις περίπου αιώνες στον αστερισμό της Βενετικής Δημοκρατίας θεωρείται για το νησί και τους κατοίκους του ιστορικό γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, καθώς οι συνέπειές του ανιχνεύονται ακόμη και στη σημερινή κεφαλονίτικη πραγματικότητα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ζαπάντη Σταματούλα, Κεφαλονιά 1500-1571. Η συγκρότηση της κοινωνίας του νησιού, εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1999.

Λειβαδά Ντούκα Ευρυδίκη, Κεφαλονιά: Το Κάστρο τ’ Αη-Γιώργη, έκδοση «Οδύσσεια Κεφαλονιάς και Ιθάκης», Αργοστόλι, χ.χ.

Λιβιεράτος Ευστάθιος, Ιστορία της νήσου Κεφαλληνίας, Εγράφη εν έτει 1916 εν Ληξουρίω και εξεδόθη εν έτει 1988 εν Πειραιεί.

Λοβέρδος Κωστής Ιωάννης, Ιστορία της νήσου Κεφαλληνίας, Δοκίμιον εξελληνισθέν υπό Π. Κ. Γρατσιάτου, εν Κεφαλληνία 1888.

Μοσχόπουλος Γεώργιος, Ιστορία της Κεφαλονιάς, τ. Α΄, Αθήνα 1985.