ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. ΠΟΙΟΣ ΘΥΜΑΤΑΙ ΤΟΝ JOSEF REITZLE ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥ;

Κοινό κείμενο Doris Wille (φιλολόγου, μεταφράστριας) και Πέτρου Πετράτου,

που δημοσιεύτηκε στο περ. Η Κεφαλονίτικη Πρόοδος, περ. Β΄, τχ. 16 (Οκτ. - Δεκ. 2015), σσ. 19-20.

 

          Είναι γνωστή στο ευρύ κοινό η συνεργασία Ιταλών αντιφασιστών με τις τοπικές αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΑΜ- μια συνεργασία που είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία και ενέργειες του ΕΑΜ του νησιού πριν από την εκδήλωση της ιταλογερμανικής σύρραξης στην Κεφαλονιά. Είναι γνωστά τα αποτελέσματα της σύρραξης αυτής με τις χιλιάδες των Ιταλών νεκρών και την έναρξη της νέας φάσης της Κατοχής, της γερμανικής.

          Πρόσφατα, μας έγινε γνωστή μια πληροφορία ότι ανάμεσα στους Γερμανούς στρατιώτες του νησιού έδρασε μια μικρή αντιχιτλερική/αντιφασιστική ομάδα, που κάποια μέλη της μετά την αποχώρηση των Γερμανών από το νησί πέρασαν στο ελληνικό αντάρτικο και συγκεκριμένα στον ΕΛΑΣ. Στο αρχείο μας έχουμε αξιόπιστα στοιχεία (π.χ. βεβαιώσεις του ΕΛΑΣ) αλλά και αυτοβιογραφικές σημειώσεις του τότε Γερμανού στρατιώτη Jοsef Reitzle, οι οποίες ωστόσο απαιτούν προσεκτική μελέτη, παραβολή με άλλες πηγές και γενικότερα σίγουρη τεκμηρίωση των γραφομένων.

          Γι’ αυτό ακριβώς έχουμε ήδη ξεκινήσει την έρευνα αυτής της υπόθεσης. Η έρευνα όμως είναι δύσκολη για δυο λόγους: α) ήταν πολύ συνωμοτική/παράνομη η δράση εκείνης της ομάδας και επομένως δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν σχετικά γραπτά τεκμήρια ή να είχε γίνει αντιληπτή από τρίτους, και β) ελάχιστοι συμπολίτες Κεφαλονίτες εκείνης της εποχής επιζούν σήμερα, προκειμένου να καταθέσουν τη μαρτυρία τους.

          Εμείς βέβαια θα επιμείνουμε. Γι’ αυτό θα αναφέρουμε στη συνέχεια επιγραμματικά τα στοιχεία αυτής της ενδιαφέρουσας πληροφορίας και θα καλέσουμε τον αναγνώστη αυτού του κειμένου να μας δώσει οποιαδήποτε πληροφορία νομίζει ότι θα συμβάλει στην επιπλέον αποσαφήνιση και τεκμηρίωση του θέματος. Όπως γίνεται κατανοητό το κείμενό μας αυτό συνιστά μια πρόδρομη δημοσίευση, που πιστεύουμε ότι δε θα αργήσει να πάρει μια πιο οριστική μορφή.

          Ο Γερμανός επιλοχίας Jοsef Reitzle  υπηρετούσε στο 910ο τάγμα – ένα από τα δύο γερμανικά τάγματα, που από τις αρχές του Αυγούστου του 1943 εγκαταστάθηκαν αρχικά στην περιοχή του Ληξουριού και στη συνέχεια κατανεμήθηκαν σε επίκαιρα σημεία της Κεφαλονιάς. Έζησε την ιταλογερμανική σύρραξη, κατά τη διάρκεια της οποίας έγινε μάρτυρας τόσο των ακατανόητων για τον ίδιο μαζικών εκτελέσεων των Ιταλών όσο και της άπληστης λεηλασίας ιταλικών αποθηκών και κεφαλονίτικων καταστημάτων στο Αργοστόλι. Ο ίδιος είχε αρχικά την εντολή, ξεκινώντας από το Ληξούρι και προχωρώντας προς το Αργοστόλι, να χτενίζει με τη διμοιρία του απομονωμένα χωριά και χωράφια, για να βρει διασκορπισμένους Ιταλούς. Αυτή η επιχείρηση ήταν χωρίς αποτέλεσμα, ώσπου το απόγευμα της 25ης Σεπτεμβρίου (ήδη από τις 22 Σεπτεμβρίου είχε υπογραφεί η παράδοση της ιταλικής μεραρχίας Acqui) συνάντησε μια ομάδα 200 περίπου Ιταλών 6 χιλιόμετρα ανατολικά του Αργοστολιού, στο δρόμο προς τη Σάμη, μάλλον κοντά στα Ραζάτα, η οποία και παραδόθηκε. Τότε, ενώ διατάχθηκε να τους εκτελέσει, προσπάθησε ο J. Reitzle να αποφύγει την εκτέλεση, καθυστερώντας την στην αρχή με κάποιες προφάσεις. Με τον διαβιβαστή του οδήγησε τους Ιταλούς αιχμαλώτους σε ένα κοντινό νταμάρι και περίμενε να σκοτεινιάσει, προκειμένου να τους επιτρέψει να δραπετεύσουν τη νύχτα προς τη Σάμη. Στο μεταξύ, οι γερμανικές αρχές με νεότερη διαταγή τους ζητούσαν να εκτελεστούν μόνο οι αξιωματικοί, ενώ οι υπαξιωματικοί και οι απλοί φαντάροι να συγκεντρωθούν σε ένα συγκεκριμένο σημείο στο Αργοστόλι. Και επειδή δεν υπήρχαν αξιωματικοί μεταξύ των «δικών» του Ιταλών, έστειλε τους τελευταίους στο Αργοστόλι, όπου θα συγκεντρώνονταν Ιταλοί αιχμάλωτοι και από άλλα σημεία της ευρύτερης περιοχής, αφού προηγουμένως επέτρεψε σε όσους ήθελαν (περίπου είκοσι) να δραπετεύσουν.

          Έτσι, απέφυγε ο ίδιος να εκτελέσει τους Ιταλούς, συνειδητοποίησε όμως την τραγικότητα της κατάστασης και αποφάσισε να αντισταθεί στην τυφλή υπακοή των χιτλερικών διαταγών. Αποφάσισε δηλαδή να αντιπαλέψει τη βάρβαρη τακτική της Βέρμαχτ και γενικότερα τα πολεμικά σχέδια της πατρίδας του, δημιουργώντας αντιχιτλερική/αντιφασιστική ομάδα μέσα στη στρατιωτική του μονάδα, την οποία (ομάδα) θα συνέδεε με την ήδη αναπτυγμένη μέσα στη Βέρμαχτ αντιστασιακή κίνηση στην Αθήνα.   

          Άρχισε, λοιπόν, να προπαγανδίζει τις θέσεις του μέσα στο λόχο του, ενώ ταυτόχρονα ενημερωνόταν για τις εξελίξεις στο πολιτικό και το στρατιωτικό μέτωπο  ακούγοντας τους σταθμούς της Μόσχας, του Λονδίνου και του Καΐρου - μια ριψοκίνδυνη πράξη που θα μπορούσε να του στοιχίσει τη ίδια του τη ζωή. Με πολύ  μεγάλη προσοχή και μυστικότητα μέχρι το Φεβρουάριο του 1944 είχε συγκροτηθεί η γερμανική αντιφασιστική ομάδα της Κεφαλονιάς, η οποία έδρασε κυρίως στην περιοχή της Κάτω Λιβαθώς (Μεταξάτα, Κουρκουμελάτα, Καλλιγάτα, Ντομάτα, Σβορωνάτα, Σαρλάτα, Μηνιές). Σε σύντομο σχετικά διάστημα δημιούργησε μέσω συγκεκριμένων προσώπων επαφές με το αντιστασιακό κίνημα του νησιού. Βοήθησε Συμπαραστάθηκε στον πληθυσμό των χωριών με τη διανομή τροφίμων, ενώ προειδοποιούσε τους αντιστασιακούς της περιοχής σε περιπτώσεις γερμανικών εφόδων. Είναι μάλλον σίγουρο ότι μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών από την Κεφαλονιά είχε προκριθεί να παραμένει και να ενεργεί η ομάδα αυτή μέσα από τις δικές της στρατιωτικές γραμμές, όσο κι αν κατά διαστήματα αναπροσαρμόζονταν οι διμοιρίες και μετακινούνταν οι αντιφασίστες Γερμανοί μέσα στο νησί.

          Κατά την αποχώρηση των Γερμανών από την Κεφαλονιά φαίνεται ότι η ομάδα αυτή συνέβαλε στην εξουδετέρωση των προετοιμασμένων ανατινάξεων των αποθηκών τροφίμων στα Μεταξάτα και στο Μέγαρο των Δικαστηρίων, μιας άλλης αποθήκης πυρομαχικών και του λιμανιού του Αργοστολιού. Με την αποχώρηση των κατακτητών από την Κεφαλονιά στις 11 Σεπτεμβρίου 1944 παραμένει για ένα διάστημα στο νησί ο Josef Reitzle με άλλους 18 συμπατριώτες του αντιφασίστες. Λίγο αργότερα ο ίδιος θα περάσει απέναντι στη Στερεά Ελλάδα και θα δραστηριοποιηθεί στον Αστακό, την Αμφιλοχία και την Άρτα μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ, όπου και θα συναντηθεί με δύο από τους Ιταλούς, που είχε αφήσει να δραπετεύσουν τις ημέρες της ιταλογερμανικής σύρραξης στην Κεφαλονιά. Το Φεβρουάριο του 1945 θα διευκολυνθεί από τον ΕΛΑΣ να πάει προς τη Γιουγκοσλαβία στο πλευρό του Τίτο, αλλά θα συλληφθεί στα ελληνοαλβανικά σύνορα από Άγγλους και θα οδηγηθεί στην Αίγυπτο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, για να επιστρέψει τελικά στην πατρίδα του τη Γερμανία το Δεκέμβριο του 1946. 

         

          Όπως γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για μια αρκετά ενδιαφέρουσα σελίδα της κατοχικής περιόδου της Κεφαλονιάς, εντελώς άγνωστη έως τώρα. Μένουν, βέβαια, αρκετά ζητήματα να διερευνηθούν. Γι’ αυτό ακριβώς παρακαλούμε κάθε αναγνώστη αυτού του σύντομου κειμένου, που ενδεχομένως έχει υπόψη του κάποια  σχετικά στοιχεία, να μας ενημερώσει. (Στοιχεία επικοινωνίας: Πέτρος Πετράτος, τηλ. 26710 24144, email: petratos@sch.gr Doris Wille, κιν. 6978912429, email: willedor@otenet.gr). Ευχαριστούμε εκ των προτέρων τον οποιοδήποτε συμπολίτη συνδράμει σε αυτήν την έρευνα, την οποία προφανώς θα παρουσιάσουμε, μόλις ολοκληρωθεί.

  

    Ο Γερμανός επιλοχίας  και αργότερα ανθυπολοχαγός στον ΕΛΑΣ  Jοsef Reitzle