ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΤΟ ... ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Σύντομη ομιλία που έγινε στις 16 Νοεμβρίου 2010 στην Πλατεία Καμπάνας (Αργοστόλι)

με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων του μνημείου για το Πολυτεχνείο.

 

 



 

 Αγαπητοί φίλοι,

          Μια προσπάθεια, που ξεκίνησε πριν από δυο χρόνια, το 2008, φτάνει στο τέλος της.

Σας θυμίζω ότι με τα 35χρονα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου - πρόπερσι – ξεκινήσαμε και ολοκληρώσαμε τη συγγραφή ενός βιβλίου, με το οποίο θελήσαμε, τιμώντας τους φίλους, συντρόφους και συναγωνιστές, που είχαν φύγει από τη ζωή, να καταθέσουμε το δικό μας λόγο – εμπειρίες, βιώματα, εκτιμήσεις - για εκείνα τα συγκλονιστικά γεγονότα. Ταυτόχρονα, στο βιβλίο αυτό – γνωστό πια με τον τίτλο «Κεφαλονίτες και Ιθακήσιοι στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973» - συγκεντρώσαμε ό,τι είχε δημοσιευτεί σε βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά από Κεφαλονίτες και Θιακούς για τη δικτατορία και το Πολυτεχνείο.

          Σίγουρα υπάρχουν ελλείψεις και παραλείψεις. Είναι όμως μια πρώτη σοβαρή προσπάθεια, που μπορεί μελλοντικά να βελτιωθεί, να συμπληρωθεί. Το βιβλίο διακινήθηκε στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη, την Αθήνα και την Πάτρα. Μας το ζήτησαν, βέβαια, και το στείλαμε και σε άλλα μέρη: στην Κέρκυρα, στη Θεσσαλονίκη, στη Θεσσαλία, στην Κρήτη κ.α.    

          Όσα χρήματα μας έμειναν από τη διακίνηση, μετά από την εξόφληση του τυπογραφείου – γιατί οι επιχορηγήσεις της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης κάλυψαν ένα μόνο μέρος της έκδοσης – αποτέλεσαν τη μαγιά του ποσού που χρειάστηκε για το στήσιμο του μνημείου, που σήμερα όλοι εμείς εδώ αποκαλύψαμε. Υπολείπεται, ωστόσο, ένα ποσό, 10.000 € περίπου, για τη συγκέντρωση του οποίου σας καλούμε να βοηθήσετε, αν θέλετε.

          Από σήμερα, λοιπόν, τούτο το μνημείο του συμπολίτη γλύπτη Μεμά Καλογηράτου θα συντροφεύει τα περιστέρια που θα πετούν, τα παιδιά που θα παίζουν, τους μεγάλους που θα κινούνται σ’ αυτήν την πλατεία.

          Απεικονίζονται δύο νεανικές μορφές – ένα αγόρι και ένα κορίτσι – σαν εκείνα τα αγόρια και τα κορίτσια, τους άντρες και τις γυναίκες που εξεγέρθηκαν κατά της Χούντας το Νοέμβρη του 1973. Απεικονίζονται δύο νεανικές μορφές - ένα αγόρι και ένα κορίτσι – δύο μορφές που δίνουν την αίσθηση της μιας, της ενιαίας μορφής – έτσι όπως ενιαίος μέσα στη διαφορετικότητά του ήταν ο αγώνας του Πολυτεχνείου.

         Αυτοί, λοιπόν, οι δυο νέοι ήρθαν από τα χρόνια της Χούντας εδώ, στην πλατεία Καμπάνας, για να συναντήσουν κάποιους άλλους δημοκράτες και αγωνιστές, που τον Αύγουστο του 1797, εδώ, σ’ αυτόν το χώρο έκαιγαν το Libro d’ oro – σύμβολο της φεουδαρχίας -, φύτευαν το δέντρο της Ελευθερίας και διακήρυτταν ότι «νέα διάταξις πραγμάτων» ξεκινά για την Κεφαλονιά και ότι ο νέος κώδικας είναι «η Ελευθερία, η Ισότης και η Δικαιοσύνη». Ήρθαν εδώ, στην πλατεία Καμπάνας, οι δυο αυτοί νέοι του αντιδικτατορικού αγώνα, για να συναντήσουν κάποιους άλλους αγωνιστές, τους Ριζοσπάστες, που εδώ, σε κτίριο αυτής της πλατείας στεγαζόταν το πολιτικό τους κέντρο, το λεγόμενο «Δημοτικόν Κατάστημα», μέσα στο οποίο γαλουχήθηκαν με τις αρχές και τις ιδέες του Ριζοσπαστισμού οι θαρραλέοι και πρωτοπόροι νέοι εκείνης της δύσκολης αγγλοκρατούμενης εποχής, μέσα στο οποίο καταστρώθηκε ο ενωτικός αγώνας  και μέσα από το οποίο εκπορεύτηκαν γενικότεροι ιδεολογικοί και κοινωνικοί στοχασμοί.  

          Επομένως, δε βρίσκεται τυχαία εδώ, σ’ αυτήν την πλατεία Καμπάνας, το μνημείο του Πολυτεχνείου. Την επιλέξαμε λόγω της ιστορικότητάς της, εκτιμώντας έτσι ότι είναι ο καταλληλότερος χώρος μες στο Αργοστόλι,  για να δώσουμε τη σύνδεση του χτες με το σήμερα.

           Και ευχαριστούμε και από τη θέση αυτή το Δήμαρχο Γιώργο Τσιλιμιδό και όλα εκείνα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, τα οποία δέχτηκαν την πρότασή μας και μας επέτρεψαν να στήσουμε εδώ το μνημείο. Δυστυχώς, η απόφαση δεν ήταν ομόφωνη: όλοι, πλην Λακεδαιμονίων. Ο εκπρόσωπος της Δημοτικής Αγωνιστικής Κίνησης, της σημερινής Λαϊκής Συσπείρωσης, μας αρνήθηκε το δικαίωμα να στήσουμε μνημείο για το Πολυτεχνείο, γιατί, λέει, μεθοδεύσαμε το όλο θέμα, για να παράσχουμε στη Δημοτική Αρχή «προσχήματα προοδευτικότητας», γιατί είμαστε, λέει, κάποιοι που «συστηματικά τιμούμε το Πολυτεχνείο με την παρουσία κυβερνητικών στελεχών» και διάφορα άλλα. Και όταν ζήτησα από το συγκεκριμένο συμπολίτη Δημοτικό Σύμβουλο να συναντηθούμε και να μου εξηγήσει τις θέσεις του και τις δυο φορές απέφυγε τη συνάντηση μαζί μου. Η σχετική ανακοίνωση, πάντως, της Λαϊκής Συσπείρωσης φανερώνει έλλειψη ιστορικής μνήμης, αλλά και σοβαρότητας, είναι γεμάτη από ανακρίβειες, αποτελεί μνημείο πατερναλιστικής αντίληψης και επικίνδυνης υπεροψίας.

          Δεν εκδώσαμε το βιβλίο, ούτε στήσαμε το μνημείο για να προβληθούμε. Να προβληθούμε άλλωστε, γιατί;

          Το βιβλίο συνιστά μια ανοιχτή επιστολή μας στην κοινωνία και όποιος θέλει τη διαβάζει και την κρίνει. Και το μνημείο αποτελεί σημείο αναφοράς ενός αγώνα που το θιακο-κεφαλονίτικο στοιχείο ήταν παρόν.

          Και με τα δύο αυτά εκπληρώνουμε ένα χρέος τιμής προς εκείνη την εξέγερση. Και έτσι, με αυτή την έννοια, σας καλούμε να δείτε αυτές μας τις πρωτοβουλίες και ενέργειες.

           Δε συμφωνούμε με τη μετατροπή του Πολυτεχνείου σε μύθο. Δε θέλουμε το Πολυτεχνείο μουσειακό είδος.

          Είναι και θέλουμε να είναι πηγή αέναη νέων αγώνων. Είναι και θέλουμε να παραμείνει ζώσα πραγματικότητα. Θέλουμε να παραμείνει φωτεινό ορόσημο. Θέλουμε να εμπνέει νέους αγώνες πολιτικούς,  κοινωνικούς, αντιϊμπεριαλιστικούς

          Και σήμερα έχουμε ανάγκη από ένα Πολυτεχνείο, μια δηλαδή συνολική λαϊκή συστράτευση για την ανατροπή της σημερινής κατάστασης.

          Και σήμερα χρειάζεται αγώνας – αγώνας ενωτικός, λαϊκός – για Ψωμί και Δημοκρατία, για Εθνική Ανεξαρτησία και Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια.

           Σήμερα ο υπαρκτός καπιταλισμός αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση της ιστορίας του – η κρίση δηλαδή δεν είναι φαινόμενο μόνο ελληνικό -. Οι λαοί – και ο δικός μας λαός – βλέπουν το βιοτικό τους επίπεδο να καταβαραθρώνεται, τα εργασιακά τους κεκτημένα να εξανεμίζονται, την ανεργία να καλπάζει, τη χειραγώγηση να ενισχύεται, τη διαφθορά και την ευτέλεια να κατακλύζουν τη ζωή μας.

          Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Επεκτείνεται σε κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική, θεσμική. Κρίνεται η τύχη του συστήματος αλλά συγχρόνως και η αποτελεσματικότητα των ριζοσπαστικών, αντισυστημικών οργανώσεων.

          Στη χώρα μας το εγχώριο πολιτικό κατεστημένο, αυτονομημένο ως ένα βαθμό από την κοινωνία, αντιμετωπίζει σοβαρή δομική κρίση. Παρ' όλα αυτά καταφέρνει ακόμη να λειτουργεί σύμφωνα με τις επιταγές του κεφαλαίου. Έτσι, οδηγεί το λαό μας στο Δ.Ν.Τ. για την τελική φάση της σφαγής και συγχρόνως διαπραγματεύεται κυριαρχικά εθνικά δικαιώματα στο Αιγαίο σε αγαστή συνεργασία με ΝΑΤΟ και ΗΠΑ -  θυμάστε το σύνθημα στην πύλη του Πολυτεχνείου – σε συνεργασία με την Ε.Ε.

          Από πολλές πλευρές ακούγεται ότι το υπάρχον πολιτικό σκηνικό δεν μπορεί να κάνει την αναγκαία υπέρβαση. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να δώσει βελτιωμένες μόνο εκδοχές της σημερινής δραματικής κατάστασης.

          Είναι, νομίζω, ανάγκη όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα είναι εφιαλτικά : θα επεκταθεί η φτώχεια, θα διογκωθεί το φάσμα της πείνας, θα εξακοντιστεί η τρέλα της απόγνωσης των ανέργων, θα στραγγαλιστούν τα εργασιακά δικαιώματα, θα φαλκιδευτούν οι ελευθερίες μας, θα περιοριστεί η δημοκρατική λειτουργία, θα διακινδυνεύσει σοβαρά η εθνική μας ανεξαρτησία.

          Ήδη πολλά από αυτά τα ζούμε, τα βιώνουμε κατά την εφαρμογή του Μνημονίου. Θυμίζω, χωρίς να θέλω να επεκταθώ, ότι η εφαρμογή συγκεκριμένων άρθρων (4 και 14) της Δανειακής Σύμβασης του Μάη του 2010 θέτει σε διακινδύνευση την ίδια την κυρίαρχη κρατική υπόσταση της χώρας μας. Οι διεθνείς κεφαλαιοαγορές έχουν τα μέσα και τους τρόπους να επιβάλουν την κυριαρχία τους και να μετατρέπουν σε οικονομικά εξαθλιωμένα προτεκτοράτα εθνικά κράτη.

          Θυμίζω, επίσης ότι παρά, ή καλύτερα, με την εφαρμογή του Μνημονίου ο αριθμός των ανέργων στη χώρα μας αυξάνεται, τα μεσαία στρώματα συρρικνώνονται, τα εργασιακά δικαιώματα θυμίζουν μεσαίωνα. Αντίθετα, οι Τράπεζες επιδοτούνται με τα δικά μας χρήματα, χωρίς η κυβέρνηση να παίρνει ούτε καν τα αντίστοιχα μετοχικά δικαιώματα, η παραοικονομία βασιλεύει, οι μεγάλοι φοροφυγάδες απαλλάσσονται από τις υψηλές οφειλές τους στο Δημόσιο.

          Κι ενώ το δικομματικό σύστημα δεν μπορεί και δε θέλει να οδηγήσει στην υπέρβαση της κρίσης, έχουμε μια κοινωνία που φαίνεται ακόμη να περιμένει, να ελπίζει. Και τούτο, γιατί έτσι έμαθε τις τελευταίες δεκαετίες. Δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει την οδυνηρή πραγματικότητα. Αποφεύγει να δράσει, γιατί την τραβά ακόμη η τηλεόραση και ο καναπές. Εξακολουθεί να επιζητεί τη συναλλαγή με το κράτος και τους εκπροσώπους του. Συνεχίζει να εκμεταλλεύεται τους μετανάστες, οι οποίοι έχουν την ανάγκη μας. Δε θέλει να πιστέψει ότι υπήρξαν αρκετές οι φορές που βίασε την – ανάπηρη έστω – δημοκρατία και κατασπατάλησε τις – κουτσουρεμένες έστω – ελευθερίες της.

         Από την άλλη μεριά εκφράζεται οργή και θυμός· φαίνονται στο προσκήνιο ριζοσπαστικά τμήματα της μισθωτής εργασίας και της νεολαίας, που παλεύουν· ισχυροποιούνται κάποια άλλα ριζοσπαστικά, αντισυστημικά ρεύματα.

          Είναι, όμως, ανάγκη τούτες οι μαχόμενες δυνάμεις να συντονιστούν. Να πείσουν την κοινωνία, που περιμένει, πως πρέπει να σταθεί όρθια, πως δεν μπορεί η πατρίδα να μετατραπεί σε «πεδίο βολής φτηνό»,  πως δεν μπορούμε να ζήσουμε κάτω από το βούρδουλα της επιτήρησης. Όραμα και στόχο καθαρό θέλει η κοινωνία και αυτά, νομίζω, μπορούν να τα δώσουν μόνο ριζοσπαστικές, αντισυστημικές δυνάμεις. Οι μαχόμενες, με άλλα λόγια, δυνάμεις της Αριστεράς, όπως έγινε και στην περίοδο της Χούντας, όπως έγινε και στο Πολυτεχνείο. Γιατί μόνο αυτές οι δυνάμεις μπορούσαν – αυτό λέει η ιστορική ανάλυση – να δώσουν καθαρά το στόχο της εξέγερσης. Το σύνθημα «Ψωμί - Παιδεία – Ελευθερία – Εθνική Ανεξαρτησία» συμπύκνωσε το νόημα εκείνου του αγώνα.

           Αλλά μήπως και σήμερα – τηρουμένων φυσικά των αναλογιών – δεν είναι ζητούμενα και το ψωμί και η εργασία και η παιδεία και η πνευματική και πολιτιστική αναγέννηση και η ελευθερία και τα δημοκρατικά δικαιώματα και η εθνική ανεξαρτησία;

          Γι' αυτό, λοιπόν, πρέπει να συντονιστούμε. Πρέπει να βρούμε κοινή γλώσσα επικοινωνίας – χωρίς σεχταρισμούς και αποκλεισμούς, χωρίς ηγεμονισμούς και μονοπωλιακές νοοτροπίες.

          Πρέπει να μείνουμε όρθιοι και να αντισταθούμε. Πρέπει να αγωνιστούμε πατριωτικά – με τη  λαϊκή, ταξική σημασία του όρου. Πρέπει να μείνουμε και να παλέψουμε.

          Ο Άρης Βελουχιώτης, εμβληματική μορφή της Εθνικής μας Αντίστασης, είχε πει  «Ποιός είναι  ο πατριώτης; Αυτοί ή εμείς; Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα, γιατί τρέχει να βρει κέρδη.[..] Γι’ αυτό εμείς το μόνο που διαθέτουμε είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά, αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει όπου βρει κέρδη, δεν μπορούν να κινηθούν. Γι’ αυτό και παραμένουμε μέσα στη χώρα που κατοικούμε. Ποιός, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του;  Αυτοί που ξεπορτίζουνε τα κεφάλαιά τους από τη χώρα ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ;».

          Γι’ αυτό, εδώ θα μείνουμε, Καπετάνιε, να φυλάμε τα πεζούλια μας. Θα μοιραστούμε ακόμα και τη φτώχεια μας και την οργή μας, αλλά δεν θα φύγουμε.

         Θα μείνουμε για το νέο Πολυτεχνείο.

         Και τούτες εδώ οι δυο νεανικές μορφές θα ελέγχουν τα βήματά μας.

         Και θα μας θυμίζουν εκείνες τις επιγραφές που τα παλιά χρόνια, το 1797, οι δημοκράτες τότε του Αργοστολιού είχαν γράψει γύρω από το Δέντρο της Ελευθερίας: «Η αγάπη στην πατρίδα, το μίσος στα προνόμια, είναι οι βάσεις της δημοκρατίας» και «Η ενότητα και η αδελφοσύνη όλων των πολιτών συνιστούν τη δύναμη της δημοκρατίας» και ακόμη «Το να προτιμά κανείς το γενικό καλό από το ιδιωτικό είναι η πρώτη αρετή του δημοκράτη».

          Αυτό προτίμησαν και πριν από 37 χρόνια μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο οι μαχητές της νοεμβριανής εξέγερσης. Αυτό οφείλουμε να επιλέξουμε κι εμείς σήμερα, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με ό,τι κάναμε και με ό,τι πιστέψαμε τότε.

          Θέλω να πιστεύω ότι στο νέο Πολυτεχνείο, που δε θ’ αργήσει, θα ’μαστε όλοι παρόντες.  

                                                                                                                      ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΑΤΟΣ